* Viết tắt TTLAC: Think and Trade like a Champion (Cách tư duy và giao dịch như một nhà vô địch đầu tư chứng khoán).

Đây là series mình tóm tắt sách kèm theo là áp dụng các nội dung trong sách vào TTCK Việt Nam. Mình vẫn khuyến khích các bạn mua sách về và đọc đầy đủ để có thể chiêm nghiệm tốt hơn. Mọi người có thể đọc lại các phần trước ở đường link này: Cách tư duy và giao dịch như một nhà vô địch đầu tư chứng khoán.

Tiếp theo là Phần 4 của cuốn sách Think and Trade like a Champion của Phù Thủy Chứng Khoán – Mark Minervini.

PHẦN 4: HIỂU RÕ NĂNG LỰC GIAO DỊCH CỦA BẠN

4.1 Khoa học về sự chiến thắng

Sức mạnh của việc ghi chép kết quả là một công cụ vô giá cho những ai muốn xây dựng tính kỷ luật. Bằng cách theo dõi kết quả của mình, bạn sẽ có được cái nhìn sâu sắc về bản thân và cách giao dịch của chính mình mà không sách vở, hội thảo, chỉ báo hoặc hệ thống nào mới có thể nói cho bạn biết. Kết quả giao dịch là dấu vân tay bạn để lại khi làm mọi thứ, từ tiêu chí giao dịch cho đến cách xác định tín hiệu giao dịch và sự nhất quán về việc vận hành hệ thống giao dịch. Kết quả giao dịch chính là sự thực về con người bạn.

4.2 Đừng né tránh thực tại

Nếu bạn không biết kết quả giao dịch của mình như thế nào, vậy làm sao bạn có thể đưa ra các kỳ vọng một cách hợp lý? Nó giống như lái máy bay mà không sử dụng bảng điều khiển, làm thế nào bạn biết mình đang ở độ cao bao nhiêu? Nếu bạn không hiểu rõ về khả năng kiếm tiền của chính mình, làm thế nào bạn xác định bao nhiêu rủi ro có thể chấp nhận được?

Nhiều NĐT mua bán cổ phiếu dựa trên cảm giác, tin đồn, mánh khóe do ai đó mách lại, hoặc từ báo chí. Chỉ rất ít NĐT tiếp cận trên cơ sở kỷ luật để đo lường các thông số quan trọng về kết quả giao dịch, là mấu chốt để đưa ra các giả định hợp lý và đạt thành công bền vững.

Việc ghi chép kết quả giao dịch không thực sự phổ biến vì nhiều người không thích nhìn thấy những kết quả giao dịch tồi tệ của họ; họ muốn quên đi những kỷ niệm đau buồn. Đó là sự lười biếng và cũng là sai lầm lớn. Bước đầu tiên để thành công là không né tránh thực tại, và hãy bắt đầu phân tích kết quả giao dịch của mình. Đó là cách tốt nhất để có được những thông tin quý giá về năng lực giao dịch của bạn.

4.3 Hãy trung thực với chính mình

Có mốt sự thực trên thị trường chứng khoán: Điều gì bạn cho rằng ít có khả năng xảy ra nhất lại thường trở thành hiện thực. Những đôi kính màu hồng có thể làm méo mó góc nhìn thực tế về kết quả giao dịch của chính bạn. Vì thế hãy giữ sự khách quan và trung thực với chính bản thân mình.

Bạn nên có một bảng excel ghi chép rõ ràng thành quả giao dịch của chính mình. Không những chỉ ghi các giao dịch bạn nhớ mà phải ghi chép toàn bộ giao dịch. Hãy ghi lại bạn mua mức giá nào, bán ra ở mức giáo bao nhiêu, quy mô giao dịch thế nào, nắm giữ bao lâu cho từng giao dịch. Rất nhanh sau đó, bạn sẽ biết được mức lãi trung bình và mức lỗ trung bình, cũng như tỷ lệ giao dịch chiến thắng và thua lỗ.

Mức lãi trung bình là thước đo quan trọng nhất để tính toán rủi ro của bạn, vì thế bạn phải biết con số này. Đó là cách tốt nhất để xác định bao nhiêu rủi ro bạn nên chấp nhận cho mỗi giao dịch.

4.4 Biến bảng tính Excel thành công cụ giao dịch của bạn

Những con số thống kê sẽ tham gia vào hoạt động giao dịch và hướng dẫn bạn. Ví dụ, một cổ phiếu di chuyển ngược lại với dự đoán của bạn, từ lỗ 5% thành lỗ 8% và tiếp theo là 10%. Bất ngờ, một tiếng chuông kêu lên trong đầu: bạn đưa khoản lỗ này vào trong bảng tính Excel và nhìn xem: khoản lỗ này sẽ làm xấu mức lỗ trung bình của bạn như thế nào. Không chỉ khiến khoản lỗ trung bình trở nên lớn hơn và làm xấu thành quả giao dịch của bạn, con số này sẽ cho bạn biết cần phải đạt được một giao dịch lãi lớn hơn trong tương lai để bù đắp nó. Trước khi điều này xảy ra, với bảng tính Excel trong đầu, bạn quyết định phải cắt khoản lỗ này ngay lập tức, trước khi nó trở nên lớn hơn. Mỗi lần tôi chuẩn bị đưa ra quyết định giao dịch, tôi tự hỏi bản thân, mọi chuyện sẽ trông như thế nào khi đưa con số này vào bảng tính Excel.

4.5 Tam giác giao dịch

  • Mức lãi trung bình: bạn thắng được bao nhiêu (tính theo phần trăm) trong tất cả các giao dịch chiến thắng?
  • Mức lỗ trung bình: bạn lỗ bao nhiêu (tính theo phần trăm) trong tất cả các giao dịch thất bại?
  • Tỷ lệ đánh trúng bóng: Tỷ lệ phần trăm các giao dịch chiến thắng.

Ví dụ, bạn sẽ gặp phải vấn đề nếu tỷ lệ phần trăm chiến thắng là 0.5 (thắng một nửa và thua một nửa), mức lỗ trung bình là 6% (không phải là con số quá tệ) và mức lãi trung bình chỉ là 5%. Điều này có nghĩa bạn sẽ cần phải đạt được mức lãi lớn hơn ở các giao dịch chiến thắng hoặc sẽ phải thắt chặt mức SL để lỗ ít hơn ở mỗi giao dịch thua lỗ.

4.6 Một vài thông số cực kỳ quan trọng cần phải theo dõi

  • Mức lãi trung bình
  • Mức lỗ trung bình
  • Tỷ lệ lãi trung bình / lỗ trung bình
  • Tỷ lệ giao dịch chiến thắng (tỷ lệ đánh trúng bóng)
  • Tỷ lệ lãi trung bình / lỗ trung bình (được điều chỉnh)
  • Mức lãi lớn nhất
  • Mức lỗ lớn nhất
  • Số ngày nắm giữ vị thế lãi
  • Số ngày nắm giữ vị thế lỗ

Ví dụ nếu bình quân mức lãi lớn nhất nhỏ hơn bình quân mức lỗ lớn nhất, điều đó cho thấy bạn rất ngang bướng bám chặt các khoản lỗ và chỉ chấp nhận các khoản lãi nhỏ. Bạn nên làm điều ngược lại. Nếu trung bình thời gian nắm giữ các vị thế lãi nhỏ hơn trung bình thời gian nắm giữ vị thế lỗ, đó là chỉ báo cho thấy bạn đang ôm chặt các khoản lỗ và bán nhanh các khoản lãi. Đây là những thông tin rất giá trị nhưng rất ít các NĐT theo dõi các thông số này.

Theo dõi dữ liệu giúp bạn trung thực với chính mình và đưa ra những kỳ vọng hợp lý về khả năng xảy ra cho giao dịch tiếp theo. Đây là kỷ luật của các NĐT thành công. Họ không giả vờ như không nhìn thấy; họ muốn biết sự thật về việc làm thế nào để cải thiện những điểm yếu và tối ưu hóa những nỗ lực.

4.7 Bán một nửa – Giải pháp giúp bạn luôn cảm thấy yên lòng

Như tôi nói lúc đầu, tư duy của một nhà giao dịch sẽ dao động giữa hai trạng thái cảm xúc là do dự và hối tiếc. Trạng thái cảm xúc của một nhà giao dịch sẽ lắc lư giữa lòng tham và nỗi sợ hãi – và phần nhiều là sợ hãi. Nói tóm lại, hầu hết các NĐT thường bán quá sớm và chốt lãi nhỏ vì e sợ cổ phiếu sẽ xóa đi khoản lãi của họ, nhưng ôm chặt khoản lỗ vì sợ rằng cổ phiếu vừa bán ra sẽ bật tăng trở lại.

Có một nguyên tắc chung cần được áp dụng cho tất cả các chiến lược là: hãy làm cho bạn cảm thấy yên lòng! Đừng khiến bạn phải mệt mỏi vì sự hối tiếc. Hãy áp dụng quy tắc “bán một nửa”. Bán một nửa và cân bằng được sự hợp lý sẽ giúp bạn luôn cảm thấy yên lòng bất kể kết quả như thế nào chăng nữa.

Lưu ý rằng – giải pháp bán một nửa không hiệu quả trong xu hướng giảm, tức khi bạn đang lỗ. Khi một vị thế chống lại bạn, không có chỗ cho sự do dự – chỉ có một cách duy nhất là hành động quyết đoán và kỷ luật.